Het orgel van Saint-Sulpice is dankzij twee organisten-componisten Charles Marie Widor (1844-1937) en Marcel Dupré (1886-1971), die achtereenvolgens het orgel bijna een eeuw bespeelden, in vrijwel originele staat bewaard gebleven. Bij de afwerking van het interieur van de kerk werd aan Jean-François-Thérèse Chalgrin (1739-1811) gevraagd om een ontwerp voor een orgelkas in te dienen die harmonieerde met de architectuur van de galerij. Voor het instrument werd een beroep gedaan op François-Henri Clicquot (1732-1790), de beroemdste Franse orgelbouwer van die tijd. Tijdens de Franse revolutie werd het instrument gelukkig gevrijwaard van vernielingen. In 1855 zorgde Pierre-Henri Lamazou (1828-1883) onderpastoor in de kerk, ervoor dat het onderhoud van het orgel aan Aristide Cavaillé-Coll werd toevertrouwd De onderhoudswerken vorderden moeizaam en tegen de voorziene einddatum van juni 1858 was het orgel nog niet voor de helft af. In de loop van dit jaar besliste Cavaillé-Coll het orgel uit te breiden zonder toestemming van de parochie. Er was een contract getekend voor een orgel met 72 registers, vier manualen en pedaal, aan de prijs van 47.000 francs. Cavaillé-Coll wou een orgel bouwen van 100 registers, vijf manualen en pedaal voor een totale prijs van meer dan 146.000 francs. Uiteindelijk was het orgel af in 1862. Men had er vijf jaar aan gewerkt. Van een viermanualig instrument met 97 rangen was het uitgegroeid tot een vijfklaviersinstrument met 135 rangen Na zijn dertigjarig verwantschap met het orgel, maakte Widor gebruik van de revisie van 1903 om een paar verdere wijzigingen aan te brengen. Gezien het Récit steeds maar belangrijker was geworden in de literatuur, en dat manuaal dus vaak bespeeld moest worden, werden Bombarde en vijfde klavier omgewisseld. Het Bombardeklavier werd herdoopt tot Solo. In 1922 werd het orgel uitgerust met een elektrische ventilator. Op 1 januari 1934, precies 64 jaar nadat hij als ‘voorlopige’ organist aan Saint-Sulpice werd aangesteld, diende Widor zijn ontslag in. Hij werd opgevolgd door zijn leerling Marcel Dupré. Als eerbetoon aan Widor werden een Principal 16' en 8' aan de Pédale toegevoegd, waardoor het aantal rangen op 137 werd gebracht.

---

In de kleine wereld van de liefhebbers van het middeleeuwse portatief kent iedereen wel de dissertatie van Hans Hickmann, Das Portativ (Kassel, 1936). Bij opzoekingswerk naar de bronnen van Hickmanns boek kwam auteur Wilfried Praet geheel onverwacht op het spoor van wat vermoedelijk de oudste expliciete vermelding is van een portatief, in een eveneens zeer onverwachte context: één van de boeken van het Oude Testament.

---

In deze vierde aflevering over 'oud, nieuw en kostbaar orgelpapier' stellen we u de muziekbibliotheek van het Orpheus Instituut te Gent voor, in het bijzonder de collectie van de Nederlandse musicus Ton Koopman, die in 2020 door deze instelling werd verworven. Koopmans voormalige huisbibliotheek, waarin het orgel ruim vertegenwoordigd is, omvat vooral 17de- en 18de-eeuwse muziek, gevat in haar culturele context en uitvoeringspraktijk.

---

In 1642-43 bouwt Nicolas II Le Royer (? - †1659-1661?) een nieuw orgel voor de kerk van Lede. Le Royer was woonachtig te Brussel. Op 14 november 1775 sluiten de kerkmeesters van Lede een contract af met Lambert-Benoît Van Peteghem (1741-1807) betreffende een vergroting van het orgel. In 1952 werd het orgel drastisch omgebouwd door Jozef Loncke uit Esen.In mei 2019 startte orgelmaker Jan Lapon met de restauratiewerken die de voorbije winter voorlopig werden opgeleverd.

---

Verder in dit nummer:* Deelrestauratie en groot onderhoud van het Merklin & Schütz-orgel in de Sint-Pieterskerk te Vorselaar, uitgevoerd door Verschueren Orgelbouw uit Ittervoort (NL)

* Berichten: in memoriam Laurent Van den Bergh en Jan Welmers — Johan Huys 80 jaar — Jolanda Zwoferink gepromoveerd — Leuven lid van ECHO — herdenkingsconcert Marc Van Driessen — 250 jaar Van Peteghem-orgel in de gasthuiskapel te Herentals — Internationale Zomeracademie Alden Biesen — Robustelly-orgel in Helmond 250 jaar jong

* Besprekingen: [partituren] Chris Dubois: Kom, Schepper Geest; Denis Roosen, Summer Poems; [CD] orgelwerken Joseph Jongen (Cindy Castillo); Bach Cantates (Euwe & Sybolt de Jong)

* Concertagenda

* Overzicht inhoud internationale tijdschriften